Σεξουαλικές Διαταραχές – Αίτια, Συμπτώματα, Αντιμετώπιση και Θεραπεία

Σε αυτό το άρθρο των Σημειώσεων ενός Ψυχίατρου της Θεσσαλονίκης θα μιλήσουμε για τις σεξουαλικές διαταραχές.

Οι σεξουαλικές διαταραχές αναφέρονται στη δυσκολία ή την ανικανότητα που παρουσιάζει κάποιος να ανταποκριθεί σε ένα σεξουαλικό ερέθισμα, ή στο να βιώνει πόνο κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης. Οι σεξουαλικές διαταραχές εμφανίζονται πλέον τακτικά και στην πόλη μας τη Θεσσαλονίκη.

Η δυσκολία ή ανικανότητα που αναφέρεται παραπάνω, μπορεί ψυχιατρικά να οριστεί ως μια διαταραχή στην υποκειμενική αίσθηση απόλαυσης ή επιθυμίας που σχετίζεται με τη σεξουαλική πράξη, ή σε σχέση με την απόδοση κατά τη διάρκεια του σεξ. Μια πολύ εύστοχη περιγραφή των διαταραχών αυτών, θα ήταν “η ανικανότητα ενός ατόμου να συμμετάσχει στην σεξουαλική πράξη όπως θα το επιθυμούσε”.

Οι πιο συχνές σεξουαλικές διαταραχές είναι: η μειωμένη επιθυμία στους άντρες ή στις γυναίκες, η στυτική δυσλειτουργία (ανικανότητα), η καθυστερημένη εκσπερμάτιση, η πρόωρη εκσπερμάτιση, η δυσπαρεύνια και κάποιες άλλες λιγότερο συχνές ή σημαντικές.

Αίτια των Σεξουαλικών Διαταραχών

Οι σεξουαλικές διαταραχές, ανεξαρτήτως αιτίου δημιουργίας τους, συχνά διαγιγνώσκονται όταν αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι της κλινικής εικόνας του ασθενούς. Αν συνυπάρχουν πάνω από μία διαταραχές θα πρέπει να διαγιγνώσκονται και να αντιμετωπίζονται όλες. Μπορεί να εμφανίζονται καθ’ όλη τη διάρκεια, ή μόνο σε κάποια περίοδο της ζωής ενός ατόμου και να είναι γενικευμένες, ή να εμφανίζονται μόνο σε κάποιες καταστάσεις.

Οι σεξουαλικές διαταραχές μπορεί να έχουν ψυχολογικά αίτια, σωματικά αίτια, ή να οφείλονται σε συνδυασμό και των δυο παραπάνω αιτιών. Ψυχιατρικά στρεσσογόνοι παράγοντες, οι οποίοι συχνά εμφανίζονται και στην πόλη μας τη Θεσσαλονίκη, και οι οποίοι μπορεί να συμβάλουν στην εμφάνιση και τη διατήρηση των σεξουαλικών διαταραχών, είναι οι κοινωνικές και πολιτισμικές απαγορεύσεις και ήθη, θέματα που σχετίζονται με τον/ την σύντροφο, καθώς και συγκρούσεις στη σχέση. Σε κάποιες περιπτώσεις οι σεξουαλικές διαταραχές οφείλονται αποκλειστικά σε ιατρικά ή φαρμακευτικά αίτια.

Παρακάτω θα αναφερθούμε στις δυο συχνότερες σεξουαλικές διαταραχές για τις οποίες οι ασθενείς ζητούν ιατρική βοήθεια: την στυτική δυσλειτουργία και την πρόωρη εκσπερμάτιση.

Σεξουαλικές Διαταραχές: Αντρική Στυτική Δυσλειτουργία (αντρική ανικανότητα)

Η στυτική δυσλειτουργία είναι γνωστή και ως ανικανότητα επειδή έτσι αποκαλούνταν παλαιότερα. Παρότι ψυχιατρικά ο όρος αυτός έχει εγκαταλειφθεί (αν και στη Θεσσαλονίκη, όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα, χρησιμοποιείται ακόμη στον καθημερινό λόγο), περιγράφει με ακρίβεια την αίσθηση αδυναμίας, απόγνωσης και χαμηλής αυτοεκτίμησης που νιώθουν συχνά τα άτομα που πάσχουν από αυτήν.

Η στυτική δυσλειτουργία διακρίνεται βάσει των ψυχιατρικών συμπτωμάτων της σε μόνιμη (καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής) και σε “επεισοδιακή” (επίκτητη). Στην πρώτη περίπτωση, το άτομο που έχει τη συγκεκριμένη σεξουαλική διαταραχή, ποτέ δεν μπόρεσε να έχει μια ικανοποιητική στύση ώστε να πετύχει διείσδυση, ενώ στη δεύτερη περίπτωση, σε κάποιες καταστάσεις έχει καταφέρει ή καταφέρνει να έχει ικανοποιητική στύση και ολοκληρωμένη συνουσία.  Η επίκτητη (επεισοδιακή) δυσλειτουργία είναι μια πολύ συχνή σεξουαλική διαταραχή και μπορεί να εμφανιστεί έως και στο 20% των αντρών, ενώ η μόνιμη είναι πολύ σπάνια. Τα ποσοστά που εμφανίζονται τα συμπτώματα της στυτικής δυσλειτουργίας αυξάνονται με την ηλικία.

Τα αίτια της σεξουαλικής αυτής διαταραχής μπορεί να είναι ψυχολογικά, οργανικά ή συνδυασμός τους. Γενικά όμως αν κάποιο άτομο με στυτική δυσλειτουργία έχει “αυτόματες” στύσεις (για παράδειγμα πρωινή στύση που δεν σχετίζεται με σεξουαλική διέγερση), ή λειτουργεί φυσιολογικά σε κάποιες καταστάσεις, η πιθανότητα των οργανικών αιτίων απομακρύνεται και το πρόβλημα συνήθως είναι ψυχολογικής προέλευσης. 

Σεξουαλικές Διαταραχές: Πρόωρη Εκσπερμάτιση

Το βασικό σύμπτωμα της πρόωρης εκσπερμάτισης είναι ότι το άτομο κατ’ εξακολούθηση και επίμονα φτάνει σε οργασμό πριν τη στιγμή που θέλει, δηλαδή δεν μπορεί να συγκρατηθεί και να το ελέγξει ενώ το επιθυμεί. Η διάγνωση γίνεται όταν ένας άντρας συστηματικά εκσπερματίζει σε χρόνο λιγότερο ή μέχρι ένα λεπτό μετά την διείσδυση.

Κάποιες ψυχιατρικές έρευνες υποδεικνύουν ότι η πρόωρη εκσπερμάτιση εμφανίζεται ως σύμπτωμα συχνότερα σε άτομα με υψηλότερη μόρφωση – κάτι που παρατηρούμε να συμβαίνει και στη Θεσσαλονίκη – και σχετίζεται με το έντονο ενδιαφέρον για την ικανοποίηση της συντρόφου, αλλά το ακριβές αίτιο της συγκεκριμένης σεξουαλικής διαταραχής δεν έχει αποσαφηνιστεί.

Κάποιοι ερευνητές διακρίνουν τους άντρες με πρόωρη εκσπερμάτιση σε δύο κατηγορίες: σε αυτούς που έχουν μια γενετική (λόγω φυσιολογίας) προδιάθεση για πρόωρη εκσπερμάτιση και σε αυτούς με ψυχογενή ή συμπεριφορικά αίτια. Η δυσκολία στον έλεγχο της εκσπερμάτισης μπορεί να σχετίζεται με άγος σχετικά με την σεξουαλική πράξη, υποσυνείδητους φόβους ή αρνητικές πολιτισμικές παραμέτρους. Σε μακροχρόνιες σχέσεις η συμπεριφορά της συντρόφου και οι συνθήκες της σχέσης μπορούν να παίξουν επίσης σημαντικό ρόλο.

Αντιμετώπιση και Θεραπεία των Σεξουαλικών Διαταραχών

Μέχρι πριν κάποια χρόνια η αποκλειστική αντιμετώπιση και θεραπεία των σεξουαλικών διαταραχών, ήταν η ατομική ψυχοθεραπεία. Θεωρούνταν ότι αυτού του είδους η διαταραχή οφείλονταν σε αναπτυξιακά αίτια κατά την παιδική ηλικία και σε συνεπακόλουθες υποσυνείδητες συγκρούσεις και φόβους.

Φαίνεται όμως ότι από ένα σημείο και μετά τα συμπτώματα αυτονομούνται και επιμένουν, ακόμα και αν άλλα θέματα έχουν αντιμετωπιστεί. Για το λόγο αυτό στη σύγχρονη αντιμετώπιση και θεραπεία των σεξουαλικών διαταραχών, έτσι όπως αυτή πλέον εφαρμόζεται και από τους καλούς ψυχίατρους στη Θεσσαλονίκη, έχουν προστεθεί και συμπεριφορικές μέθοδοι θεραπείας, που κάποιες φορές εμπλέκουν και τον σεξουαλικό σύντροφο, καθώς και η φαρμακοθεραπεία που έχει θέση σε κάποιες περιπτώσεις.
πίσω στις Σημειώσεις ενός Ψυχίατρου