Σχιζοφρένεια – Αίτια, Συμπτώματα, Αντιμετώπιση και Θεραπεία

Σε αυτό το άρθρο των Σημειώσεων ενός Ψυχίατρου της Θεσσαλονίκης θα δούμε μαζί σημαντικές πληροφορίες που πρέπει να γνωρίζετε για τη σχιζοφρένεια.

H σχιζοφρένεια ορίζεται ως μία ομάδα ψυχικών παθήσεων με κοινό σύμπτωμα τη διάσχιση (αποδιοργάνωση τομών ψυχικής ζωής), η οποία χαρακτηρίζεται από έντονη διαστρέβλωση της εσωτερικής και εξωτερικής πραγματικότητας. Η σχιζοφρένεια είναι μια από τις πιο πολύπλοκες ψυχικές ασθένειες που μπορεί να αντιμετωπίσει ένας ψυχίατρος στη Θεσσαλονίκη.

Αίτια της Σχιζοφρένειας

Δεν υπάρχει ένα μοναδικό αίτιο που προκαλεί τη σχιζοφρένεια. Αντίθετα, πιστεύεται ότι, όπως συμβαίνει και με άλλα συνηθισμένα χρόνια νοσήματα, διαφορετικοί παράγοντες επιδρούν από κοινού συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της σχιζοφρένειας.

Μεγάλης σπουδαιότητας μπορεί να είναι γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες, ή κάποια βλάβη του εγκεφάλου κατά τον τοκετό. Πιστεύεται ότι ο καθένας από αυτούς τους παράγοντες αυξάνει τον κίνδυνο που διατρέχουν ορισμένα άτομα για την εμφάνιση ψυχωσικών συμπτωμάτων, ενώ εκλυτικά γεγονότα για την εμφάνιση των συμπτωμάτων αυτών μπορεί να είναι και μια σειρά από διαφορετικά συμβάντα και καταστάσεις της ζωής, όπως οι επιδράσεις της κοινωνικής απομόνωσης και του στρες, ιδιαίτερα κατά τα πρώτα χρόνια της ενήλικης ζωής. Η χρήση ναρκωτικών, συμπεριλαμβανομένης της κάνναβης (η χρήση της οποίας συχνά παρατηρείται και στη Θεσσαλονίκη), έχει επίσης συνδεθεί ψυχιατρικά με την εκδήλωση της σχιζοφρένειας και προσωρινών ψυχωσικών συμπτωμάτων.

Διάγνωση της Σχιζοφρένειας

Προκειμένου να επιβεβαιωθεί η διάγνωση της σχιζοφρένειας, το σημαντικότερο δεν είναι τόσο η φύση των συμπτωμάτων (τα οποία θα αναφέρουμε παρακάτω), αλλά η χρονική διάρκεια των συμπτωμάτων και η πορεία της νόσου. Για το λόγο αυτό απαιτείται η λήψη ενδελεχούς ιστορικού τόσο από τον ασθενή όσο και από το κοντινό του περιβάλλον. Πέραν αυτών σημαντική είναι και η αξιολόγηση της λειτουργικότητας του ασθενούς στην καθημερινότητα σου, σε βάθος χρόνου. Επίσης θα πρέπει να γίνουν απεικονιστικές και αιματολογικές εξετάσεις αλλά πιθανώς και κάποιες νευροψυχολογικές δοκιμασίες. 

Συμπτώματα της Σχιζοφρένειας

Όπως συχνά παρατηρούμε και οι ψυχίατροι στη Θεσσαλονίκη, τα πρώτα συμπτώματα της σχιζοφρένειας εμφανίζονται συνήθως κατά την εφηβική ή την πρώιμη ενήλικη ζωή, όμως είναι γνωστές και περιπτώσεις όπου αυτά εμφανίστηκαν σε άτομα ηλικίας άνω των 40 ετών. Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες διατρέχουν κίνδυνο να εμφανίσουν σχιζοφρένεια. Στους άνδρες τα συμπτώματα εμφανίζονται σε μικρότερη ηλικία απ’ ότι στις γυναίκες. Τα συμπτώματα της σχιζοφρένειας διαφέρουν από το ένα άτομο στο άλλο, αλλά γενικά κατηγοριοποιούνται ως εξής:

Θετικά συμπτώματα

Στα θετικά συμπτώματα της σχιζοφρένειας ανήκουν οι παραισθήσεις,  οι ψευδαισθήσεις, οι παραληρηματικές ιδέες, η αποδιοργανωμένη σκέψη και συμπεριφορά, τα οποία φυσιολογικά δεν παρατηρούνται σε υγιή άτομα. Όταν λέμε ότι οι άνθρωποι αυτοί έχουν παραισθήσεις εννοούμε ότι ψυχιατρικά έχουν μια παραποιημένη αντίληψη του κόσμου γύρω τους, ενώ όταν λέμε ότι έχουν ψευδαισθήσεις εννοούμε ότι αντιλαμβάνονται πράγματα που δεν υπάρχουν. Οι συχνότερες ψευδαισθήσεις στη σχιζοφρένεια είναι οι ακουστικές. Οι άνθρωποι αυτοί μπορεί να ακούν φωνές που δεν υπάρχουν και που συχνά τους κατακρίνουν, τους προσβάλλουν ή τους κατηγορούν. Μπορεί επίσης να έχουν

άλλου τύπου ψευδαισθήσεις, π.χ. οπτικές ή οσφρητικές. Οποιαδήποτε από τις πέντε αισθήσεις μπορεί να επηρεαστεί στη σχιζοφρένεια.

Αρνητικά συμπτώματα

Ως αρνητικά συμπτώματα της σχιζοφρένειας θεωρούνται οι συμπεριφορές που “απουσιάζουν”, όπως η έλλειψη ενέργειας ή πρωτοβουλίας, συναισθηματικής ανταπόκρισης, ενθουσιασμού, κοινωνικής αλληλεπίδρασης, καθώς και η ικανότητα επίγνωσης (δηλ. κατανόησης και αποδοχής) της ασθένειας. Πρόκειται για ψυχολογικές ικανότητες τις οποίες διαθέτουν οι περισσότεροι άνθρωποι, όμως τα άτομα με σχιζοφρένεια τις έχουν ψυχιατρικά “απωλέσει” σε κάποιο βαθμό.

Συναισθηματικά συμπτώματα

Αυτού του είδους τα συμπτώματα σχετίζονται με τη διάθεση – π.χ. κατάθλιψη, άγχος, αίσθημα μοναξιάς ή σκέψεις αυτοκτονίας.

Γνωσιακά συμπτώματα

Οι ασθενείς με σχιζοφρένεια από την αρχή ακόμη της νόσου εμφανίζουν δυσλειτουργία σε διάφορες εγκεφαλικές λειτουργίες, όπως στη συγκέντρωση και τη μνήμη, έλλειψη προσοχής, βραδύτητα στη σκέψη. Οι ασθενείς με σχιζοφρένεια μπορεί να βιώνουν δυσλειτουργία σε έναν ή περισσότερους από τους βασικούς τομείς δραστηριότητας της ζωής τους, όπως είναι οι διαπροσωπικές σχέσεις, η εργασία και η εκπαίδευση, η οικογενειακή ζωή και η ικανότητα να φροντίσουν τον εαυτό τους.

Αντιμετώπιση και Θεραπεία της Σχιζοφρένειας

Ψυχιατρικά, η βάση της αντιμετώπισης της σχιζοφρένειας είναι η θεραπεία με αντιψυχωσικά φάρμακα. Πέραν όμως της φαρμακοθεραπείας απαιτούνται και παρεμβάσεις ψυχοκοινωνικού χαρακτήρα. Δουλεύοντας από κοινού με το άτομο που πάσχει, καθώς και με την οικογένεια του (η οποία παίζει σημαντικό ρόλο, ειδικά σε πόλεις όπως η Θεσσαλονίκη), τίθενται βραχυπρόθεσμοι και μακροπρόθεσμοι θεραπευτικοί στόχοι όπως:

• Απαλοιφή ή μείωση των συμπτωμάτων

• Πρόληψη της εμφάνισης υποτροπών
• Πρόληψη ή μείωση της ανάγκης για επίσκεψη ή εισαγωγή στο νοσοκομείο
• Αποφυγή ή μείωση των ανεπιθύμητων ενεργειών που μπορεί να προκαλέσει η φαρμακευτική αγωγή
• Επίτευξη και διατήρηση της ανακούφισης από τα συμπτώματα, ώστε να μην έχουν πια αρνητικό αντίκτυπο στη ζωή του ασθενή
• Εκκίνηση ή αποκατάσταση φυσιολογικών, καθημερινών δραστηριοτήτων όπως εργασία, εκπαίδευση, ανεξάρτητη διαβίωση και κοινωνικές σχέσεις.

Σε γενικό πλαίσιο, η θεραπεία της σχιζοφρένειας, κατά την πάγια πρακτική και των καλών ψυχίατρων της Θεσσαλονίκης, σχεδιάζεται έτσι ώστε να βοηθήσει στην επίτευξη των στόχων που το άτομο με σχιζοφρένεια θεωρεί σημαντικούς.
πίσω στις Σημειώσεις ενός Ψυχίατρου